سفیر پیشین ایران در بلغارستان و عضو بنیانگذار مرکز مطالعات ایران ، بالکان و اروپای مرکزی (IBCE) در صوفیه، دکتر عبدالله نوروزی، این مصاحبه را در مورد فعالیت گذشته ، حال و آینده مرکز IBCE و روابط جمهوری اسلامی ایران و مناطق مرکزی و جنوب شرقی اروپا انجام داده است

ولادیمیرمیتف

مصاحبه با دکتر نوروزی سفیر سابق ایران در بلغارستان و رییس هیات موسس مرکز مطالعات ایران، بالکان و اروپای مرکزی

دکتر عبدالله نوروزی سفیر سابق ایران در سوئد و بلغارستان است. وی رئیس هیئت موسس مرکز مطالعات ایران ، بالکان و اروپای مرکزی است. آقای نوروزی فارغ التحصیل دکترای روابط بین الملل و فلسفه سیاسی از دانشگاه آمریکایی خاورمیانه است. وی 40 سال دیپلمات حرفه ای بوده است.

وبلاگ “پل دوستی فارسی” در ارتباط با مرکز مطالعات ایران ، بالکان و مطالعات اروپای مرکزی که اخیراً اعلام فراخوان عضوگیری کرده است و فعالیت های جدیدی را برنامه ریزی می کند با دکتر نوروزی مصاحبه ای ترتیب داده است.

آقای دکتر نوروزی با تشکر از شما که فرصت خود را در اختیار من قرار دادید تا مصاحبه ای در خصوص فعالیتهای مرکز مطالعات ایران، بالکان و اروپای مرکزی داشته باشیم ، شما رئیس هیات موسس “مرکز مطالعات ایران ، بالکان و اروپای مرکزی” مستقر در صوفیه هستید. دستاوردهای این مرکز پس از تاسیس در سال 2016 چیست؟ و آیا از آن رضایت دارید؟

سلام و تشکر از شما برای انجام این مصاحبه امیدوارم که برای مخاطبین شما مفید باشد. از نظر بنده دستاوردهای مرکز با توجه به اهدافی که تعیین شده بود و امکانات مادی و معنوی که در اختیار ما بود، رضایتبخش بوده است.

IBCE در سالهای گذشته به عنوان بازوی اصلی برگزاری کنفرانس ها ، مدارس تابستانی و بازدید هنرمندان و پژوهشگران ایرانی از ایرانشناسی در صوفیه بوده است. این رویدادها تا چه حد موجب همکاری بین منطقه ما و ایران می شود؟ بازخوردی که از شرکت کنندگان در این رویدادها دریافت می کنید چیست؟

فعالیت های مرکز خصوصا دوره آموزشی ایرانشناسی که برگزار شد بسیار مورد توجه علاقه مندان و ایرانشناسان واقع شد و همکاری و همدلی که اساتید ایرانشناسی در منطقه و دانشگاه صوفیه نشان دادند بسیار دلگرم کننده بود. ما متوجه شدیم که دانشمندان و ایرانشناسان در منطقه، کشورهای حوزه بالکان و اروپای شرقی بدون توجه به آنچه که سیاستهای آلوده گفته می شود و تبلیغ می گردد، نگاهشان به ایران و فرهنگ و تمدن آن ئرای بازیهای سیاسی قدرتهای بزرگ است.

اهمیت مبادلات دانشگاهی و فرهنگی با ایران در هنگامی که پیشداوریهای رسانه ای زیادی درباره این کشور انجام می شود چیست؟ فرهنگ و علم در ایران معاصر چه جایگاهی دارد و چه نقشی در غلبه بر این ناداوری ها علیه ایران دارند؟

در پرسش قبلی اشاره کردم که این فضای آلوده رسانه ای نتوانسته است دیدگاه دانشمندان و دانشجویان علاقه مند به ایران را تغییر دهد اما بی شک بر توده های مردم تاثیر گذاشته است. تداوم همکاری های مرکز با دانشگاه های کشورهای منطقه به ویژه بلغارستان می تواند از این تاثیرات مخرب بکاهد. مخصوصا اگر رسانه های جمعی همکاری بیشتری داشته باشند و نقش پررنگتری را بازی کنند.

در هنگامی که ایران تحت تحریم های سخت اقتصادی قرار دارد ، موانع فعالیت IBCE امروز چیست؟ چه چیز مانع فعالیت فرهنگی و علمی بیشتر سازمان شما در بلغارستان و منطقه می شود؟ برای مقابله با موانع مختلف فعالیت خود چه می کنید؟

تحریم های گسترده آمریکا بر ایران و عدم همکاریهای لازم از ناحیه اروپا که برخلاف تعهدشان نسبت به برجام بوده است، تاثیرات سنگینی بر زندگی مردم ایران داشته است اما تاثیر مستقیمی بر فعالیتهای مرکز ما نداشته است. یکی از موانع اصلی توسعه و گسترش اهداف مرکز مطالعات تامین نیازهای ارزی و پولی است. متاسفانه تا این لحظه مرکز حامی مشخصی نداشته است. در حال حاضر تاثیر ویروس کورونا بیشتر از تحریم ها مانع برگزاری همایش ها و برنامه های دلخواه مرکز بوده است، اگرچه مدیر توانمند مرکز جناب آقای دکتر پورمحمد، راهکار خوب وبینار را برای ادامه برنامه های مرکز در نظر گرفته اند.

همانطور که قبلاً بحث کردیم ، یکی از اهداف IBCE ایجاد پیوندهای بین محققان ایرانشناسی در مناطق بالکان و اروپای مرکزی است. دستاوردهای این حوزه چیست؟ IBCE چه ارتباطاتی با گروه های دانشگاه ایرانشناسی در بالکان و در اروپای مرکزی برقرار کرده است؟

شاید یکی از مهمترین و مثبت ترین فعالیت های مرکز ایجاد پیوندی صمیمانه با دانشمندان علاقه مند به مطالعات ایرانشناسی در منطقه بوده است. خصوصا اینکه این دانشمندان محترم برآن شدند تا با هم به بررسی آسیبهای علم ایرانشناسی در منطقه بپردازند و طی مقالاتی حوزه ایرانشناسی در کشور خود را معرفی کنند و نتیجه این کار به صورت یک کتاب در دست انتشار است.

ما در مورد چگونگی برخورد با IBCE و پذیرش آن توسط کارشناسان ایرانشناسی در منطقه بالکان و در اروپای مرکزی صحبت کردیم. سازمان شما تا چه حد از سوی اندیشمندان ایرانی و نهادهای رسمی و دولتی ج.ا.ایران حمایت می شود؟

متاسفانه پاسخ به این سوال شما امیدوارکننده نیست. از شوی دولت ایران و نهادهای رسمی توجه لازم به مرکز نشده است که محل طرح و بررسی دلایل آن در این مصاحبه نیست اما بلعکس از سوی دانشمندان و دانشگاهیان ایرانی همکاری بسیار صمیمانه و مداومی با مرکز شکل گرفته و کارگروه های مختلفی از طریق کانالهای تلگرام و فضای مجازی همکاری علمی خود را پیش می برند و در خصوص تازه های پژوهش اطلاع رسانی می کنند.

شما سفیر جمهوری اسلامی ایران در جمهوری بلغارستان بودید. دستاوردهای شما به عنوان سفیر در بلغارستان چه بود؟

ابتدا لازم می دانم از تجربه بسیار خوب خودم در این ماموریت یاد کنم. در مقایسه با ماموریتهای پیشین خودم خصوصا دوران سفارت در سوئد به عنوان دیپلمات ارشد تفاوت بسیار دیدم که مقایسه را دشوار می کند. نه از نظر توسعه یافتگی بلکه از زاویه همکاری دو کشور و امکان پیشرفت در روابط و روحیه تعامل و تعاون بلغارستان جایگاه بالاتری دارد. نکته دیگری که در بلغارستان بود و باعث شد ماموریتم بسیار دلپسندتر باشد حضور دانشمندان و فرهیختگان دانشگاهی علاقه مند به ایران است. نمونه انجمن دوستداران زبان و فرهنگ فارسی در بلغارستان شاید در دنیا کم نظیر باشد. و من این افتخار را داشتم که بهترین روابط را با این قشر تحصیل کرده و علاقه مند به ایران داشته باشم. نکته دیگر که باید به آن اشاره کنم وجود بخش ایرانشناسی دانشگاه صوفیه است که در سه مقطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری همواره بهترین دانشجویان بلغار را جذب کرده و هر ساله نهال دوستی و پیوند میان دو کشور را شکوفاتر می کند. من به سهم خود به عنوان سفیر ایران در بلغارستان در تقویت این دو نهاد کوشیدم.

برای هر سفیر توسعه روابط دو جانبه بین کشورها هدف اصلی است. من این توفیق را داشتم که ملاقات بین سران دو کشور در بالاترین سطح را برقرار نمایم. بعد از حدود بیست سال برای نخستین بار نخست وزیر محترم بلغارستان با یک هواپیمای اختصاصی و با بیش از نیمی از اعضای هیات دولت به همراه بیش از 60 تن از روسای شرکت ها و بانکهای بزرگ بلغارستان دو روز مهمان رییس جمهور ایران، رییس مجلس شورای اسلامی و معاون اول رییس جمهور بودند و موافقتنامه های اقتصادی، سیاسی و فرهنگی خوبی را به امضا رساندند. روسای جمهور دو کشور نیز دو نوبت در حاشیه اجلاس سازمان ملل ملاقات کردند. همچنین وزیر خارجه محترم بلغارستان پس از ده سال به ایران سفر کرد. نکته قابل توجه این است که مناسبا اقتصادی را از بیست و پنج میلیون دلار به دویست میلیون دلار رساندم که شاخص بسیار خوبی برای ارزیابی مناسبات دوجانبه است.

آیا می توانید به عنوان یک ایرانی به ما بگویید که نگرش مردم ایران نسبت به بلغارستان و مردم آن چیست و در بلغارستان چه برخوردی با شما به عنوان یک ایرانی داشته اند؟ آیا میراث فرهنگی اسلامی در بلغارستان وجود دارد که علاقه ایرانیان را نسبت به این ملت اروپای جنوب شرقی جلب کرده؟ خلاصه اینکه چرا بلغارستان و ایران طی دو دهه اخیر از جمله امروزه روابط دوجانبه بسیار خوبی داشته اند؟

شاید یکی ار بهترین نمونه روابط خوب مردم دو کشور روابط گردشگری باشد. سالانه بیش از بیست هزار ایرانی با پروازهای مستقیم میهمان مردم بلغار در بورگاس و وارنا هستند.به دلیل شرایط مذهبی ایران شاید فرصت برابری برای گردشگران بلغار در ایران فراهم نباشد اما همان تعداد گردشگری که به ایران سفر می کنند بسیار راضی و خوشنود بوده اند. عمیق ترین میراث فرهنگی میان دو کشور همان مساله ریشه و نژاد بلغارها در ایران و خراسان بزرگ است که پروفسور عزیز و گرانقدر دکتر پانف ایرانشناس برجسته و دوستانشان تحقیقات خوبی در این زمینه انجام داده اند. عرفان و تصوف و حضور یک میلیون مسلمان در بلغارستان هم میراث گرانقدری برای نزدیکی بیشتر این دو ملت تاریخی است.

برنامه های آینده IBCE چیست؟ قرار است در آینده نزدیک چه فعالیت هایی را تحقق ببخشید؟

در میان پاسخ به پرسشهای دیگر رویکرد ما به آینده نیز دیده می شود. علاوه بر ادامه فعالیتهای علمی، برای مثال مرکز باید تلاش کند تا گردشگران بلغار نیز با ایران، این کشور 4 فصل بیشتر آشنا شوند. تاریخ کهن ایران بستری مناسب است برای یافتم ریشه های مشترک اقوام بلغاری و ایرانی. تسهیل گسترش روابط دانشگاهی و تبادل دانشجو نیز از اهداف دیگر ماست. موضوع مطالعات ایرانشناسی که در دل خود ریشه اقوام بلغار در خراسان بزرگ را نیز دارد دریایی بی انتهاست. مایل بودم مرکز بتواند انجمن دوستی ایران و بلغارستان را در ایران تاسیس کند تا مکمل انجمن دوستداران در بلغارستان باشد اما تا کنون موفق نشده ام. و نکته آخر اینکه همچنان با قدرت برای آینده بهتر روابط دو کشور تلاش خواهیم کرد. انشاالله.