سقوط نظام كمونيستي در افغانستان كشور مسلمان (1992م)

پس از كودتاي خونين كمونيستي در 27 آوريل 1978م توسط افسران كمونيست ارتش افغانستان و قتل محمد داود خان اولين رئيس جمهور اين كشور، نور محمد تركي به عنوان نخستين رئيس جمهور كمونيست افغانستان زمام امور آن كشور را به دست گرفت. اما اين حكومت ديري نپاييد و طي كمتر از دو سال، دو كودتا در اين كشور روي داد و حكومت را سرنگون كرد، تا اينكه نوبت به بَبرك كارمِل كه مورد حمايت شوروي بود، رسيد. در اين زمان ورود ارتش سرخ شوروي و دخالت نظامي شوروي در افغانستان با مخالفت شديد غرب و كشورهاي مسلمان روبرو شد. از طرف ديگر، نيروهاي مخالف رژيم دست نشانده افغانستان كه با دريافت اسلحه و كمك‏هاي مالي از خارج تقويت مي‏شدند، در نقاط مختلف اين كشور دست به شورش برداشتند. در اين ميان، دولت شوروي پس از هشت سال جنگ بي‏حاصل در افغانستان، سرانجام درصدد تغيير سياست خود در اين كشور برآمد. از اين‏رو، در چهارم مه 1986م، به عنوان نخستين گام در راه اين تغييرسياست، ببرك كارمل را از رياست جمهوري افغانستان بركنار كرد و محمد نجيب اللَّه را به جانشيني وي برگزيد. دومين مرحله اين تغيير سياست، تخليه بيش از يك‏صد هزار سرباز ارتش سرخ شوروي از خاك افغانستان بود كه از 16 مه سال 1988م آغاز و در 15 فوريه 1989م به پايان رسيد. نجيب‏اللَّه از آغاز زمام‏داري و به ويژه پس از تخليه افغانستان از نيروهاي شوروي درصدد جلب همكاري مخالفين با دولت خود برآمد ولي رهبران اصلي مجاهدين افغان، تحت هيچ شرايطي حاضر به همكاري با وي نشدند. حكومت نجيب‏اللَّه در سال‏هاي 1990 و 1991م، بيشتر در نتيجه اختلاف بين رهبران مجاهدين بر سر تقسيم قدرت دوام يافت، ولي از اوايل سال 1992م كه رهبران مجاهدين به يك موافقت اصولي درباره جانشيني رژيم حاكم بر افغانستان دست يافتند، نجيب‏اللَّه چاره‏اي جز كناره‏گيري از حكومت نيافت. سرانجام در روز پانزدهم آوريل 1992م، با استعفاي وي از مقام رياست جمهوري، دوران حكومت 14 ساله كمونيستي در افغانستان به پايان رسيد و شوراي موقت رهبري افغانستان در بيست و چهارم آوريل 1992م شكل گرفت. با اين حال، اختلاف نظر در تقسيم قدرت، نزاع‏ها و كشمكش‏هاي خونيني در اين كشور به وجود آورد و دهه بعد از سقوط كمونيسم در افغانستان، به صحنه‏هاي درگيري‏هاي قومي تبديل شد. لازم به ذكر است كه حكومت داودخان مورد حمايت كامل شوروي بود و از بُعدي ديگر، با احتساب دوره زمام‏داري داودخان، مي‏توان دوران حكومت كمونيست‏ها در افغانستان را نوزده ساله دانست.