درگذشت علامه "اقبال لاهوري" متفكر برجسته پاكستاني (1938م)

علامه محمد اقبال لاهوري شاعر، سياست مدار و متفكر برجسته پاكستاني در 22 فوريه 1872م در ايالت پنجاب پاكستان و در يك خانواده مسلمان و معتقد به دنيا آمد. اقبال پس از طي تحصيلات مقدماتي راهي لاهور شد و در آن‏جا به فراگيري فلسفه و علوم انساني پرداخت. ذوق لطيف و طبع روان اقبال، در انجمن‏هاي اسلامي و ادبي كه به اهل دانش مجال اظهارنظر مي‏داد شكوفا شد و از آن پس به سرودن اشعار فارسي علاقه‏مند گرديد. اقبال در سال 1905م به تشويق اساتيد خود به لندن رفت و در انگلستان و آلمان به تحصيل ادامه داد. وي هم‏چنين در آن‏جا به مطالعات گسترده درباره تاريخ ادبيات ايران و متون اصيل فارسي و عربي همت گماشت و با وقوف به رموز ادبيات و عرفان ايراني، در زبان فارسي به كمال رسيد. اقبال لاهوري پس از بازگشت از اروپا به سرعت در زمره پيشروان و اصلاح طلبان عمده مسلمان شبه قاره هند و در شمار بانيان تأسيس كشور مستقل پاكستان قرار گرفت. وي به عنوان رهبر جامعه مسلمانان هند، سال‏ها قبل از محمد علي جناح، رهبر استقلال پاكستان، از فكر تشكيل پاكستان حمايت كرد و گام‏هاي بلندي در جهت نجات مسلمانان هند برداشت. بعضي از نويسندگان پاكستاني، اقبال لاهوري را معمار و بنيان‏گذار اصلي پاكستان مي‏دانند و معتقدند عوامل اصلي تشكيل‏دهنده شخصيت اقبال كه در برخي آثارش ذكر شده‏اند، همان‏هايى هستند كه شخصيت فرهنگي و سياسي پاكستان را مي‏سازند. پايه و اساس پيام اقبال لاهوري، توجه به اسرار خودي است. معناي خودي از ديد وي، ايجاد ارزش‏ها و ايده‏آل‏ها و كوشش در راه تحقق دادن آنهاست، و رمز بزرگ توحيد نيز در وحدت خودي‏ها مي‏باشد. اقبال هم‏چنين در كتاب رموز بي خودي، جامعه‏اي ايده‏آل بر اساس نبوت و تعاليم اسلامي بنا مي‏نهد و به تربيت افرادي با جهان‏بيني صحيح مي‏پردازد، هرچند كه تصريح مي‏كند دنيا به مهدي(عج) بر حق احتياج دارد. اقبال بسياري از اشعارش را در خدمت اهداف سياسي خود قرار داده بود تا مطالب و مقصود خود را عرضه نمايد. در واقع، هدف اقبال اتحاد دنياي اسلام بود و براي بشريت، پيام محبت به همراه داشت. آثار اقبال در مجموعه‏هايي به نام پيام مشرق، اسرار خودي و رموز بي‏خودي، ارمغان حجاز، جاويدنامه و غيره مكرراً به چاپ رسيده است. علامه محمداقبال لاهوري سرانجام در 22 آوريل 1938م در 66 سالگي درگذشت.