كودتاي "داودخان" عليه "ظاهر شاه" در افغانستان و اعلام رژيم جمهوري در اين كشور (1973م)

محمد داودخان كه داماد ظاهر شاه، پادشاه افغانستان بود. وي از سال‏هاي جواني كسب قدرت بيشتر را مدّنظر داشت. از اين‏رو پس از تماس‏هاي مكرر با رهبران مسكو، موفق شد كه به نخست‏وزيري دست يابد و پيروزي بزرگي را نصيب شوروي نمايد. در دوره زمام‏داري داود، سياست، ارتش و نظام اجتماعي كشور زير نفوذ و سلطه روس‏ها قرار گرفت. در اين زمان و با سفر مقامات روسي، سيل سلاح‏هاي روسي به كابل سرازير شد و كشور مسلمان افغانستان را به سمت كمونيسم سوق داد. ميزان معاهداتي كه در دوران نخست‏وزيري ده ساله داود ميان كابل و مسكو به امضا رسيد، بيش از مجموع معاهداتي بود كه در تاريخ افغانستان تا قبل از او ميان دو كشور امضا شده بود. ظاهر شاه كه از قدرت گرفتن سريع داود در افغانستان مي‏هراسيد، درنهايت، وي را در هفتم مارس 1963م از كار بركنار كرد. بدين ترتيب پس از ده سال حكومت، داود يك دوره ده ساله انزوا و خانه‏نشيني را آغاز نمود. در طول اين مدت، چندين دولت بر كابل حكومت كردند اما سرانجام روس‏ها داود را به سايرين ترجيح دادند و زمينه‏هاي كودتاي وي را عليه ظاهرشاه فراهم آوردند. از اين‏رو، در 16 ژوئيه 1973م زماني كه ظاهر شاه در جريان يك سفر، عازم رُم شده بود، داودخان كودتا كرد و هنوز ظاهر شاه باز نگشته بود كه پايان حكومت شاهنشاهي و آغاز حكومت جمهوري را اعلام نمود. پس از اين كودتا، ظاهر شاه نه تنها هيچ موضع منفي عليه داماد و پسرعموي خود اتخاذ نكرد، بلكه وي را مورد تاييد نيز قرار داد. در طي حكومت پنج ساله داودخان بر افغانستان، بيشترين سرمايه‏هاي اقتصادي ملت افغانستان توسط روس‏ها به تاراج رفت و زمينه دخالت و حضور هرچه بيشتر روس‏ها در اين كشور فراهم آمد. با اين حال محمد داود در سال‏هاي آخر رياست جمهوري خود، از منافع يك جانبه روسيه در روابط با افغانستان گلايه‏مند شد. به همين دليل به غرب تمايل پيدا كرد و تلاش نمود روابط خود را با غرب توسعه دهد. اين مسئله، مقدمه‏اي شد تا در روز بيست و هفتم آوريل 1978م كودتايي عليه داودخان با حمايت روس‏ها صورت پذيرد و با قتل داود، مهره ديگري با نام نورمحمد تركي، به عنوان نخستين رئيس جمهور كمونيست افغانستان، قدرت را به دست گيرد.